รู้ไว้ใช่ว่า ใส่บ่าข้ามโขง : ข้อควรรู้ก่อนเดินทางไปลาว

วัฒนธรรมประเพณีไทยและลาวมีพื้นฐานทางวัฒนธรรมที่ใกล้เคียงกัน แต่ต่างก็มีพัฒนาการในแบบฉบับของตัวเอง ภาษาไทย และลาว มีความคล้ายคลึงกันและสื่อสารกันเข้าใจได้ ทำให้หลายๆท่าน ที่ไม่สันทัดภาษาอังกฤษ มาเที่ยวลาวได้อย่างสบายใจ ชาวลาวทั่วไปมีอัธยาศัยโอบอ้อมอารี และทำให้คนไทยรู้สึกคุ้นเคยได้ไม่ยาก มีคำแนะนำบางประการที่จะช่วยให้คนไทย ผู้มาเป็นแขก รักษาน้ำใจของเจ้าภาพและสร้างมิตรใหม่ในประเทศบ้านใกล้เรือนเคียงแห่งนี้

เรื่องแรก คือ เมื่อพูดถึงความสัมพันธ์ระหว่างไทยลาว คำว่า “บ้านใกล้ เรือนเคียง” เป็นคำที่เหมาะสมในทุกบริบท ส่วนคำว่า “ บ้านพี่เมืองน้อง ” แม้จะสื่อถึงความใกล้ชิด ฉันญาติได้ดีกว่า แต่พีงเข้าใจว่า หมายถึง ความเป็นพี่เป็นน้องของประชาชนชาวไทย และประชาชนชาวลาว ที่นับญาติ และนับถือกันตามอาวุโส ไม่ได้หมายถึงว่า เมืองใดเป็นพี่เมืองใดเป็นน้อง คำหนึ่งในลาว ที่แสดงถึง สานสัมพันธ์ แบบเครือญาติ คือคำว่า “ เป็นแก่ว เป็นดอง ” หมายถึง การเกี่ยวดองกันโดยการแต่งงาน ดังตัวอย่างในสุทรพจน์ ของ ฯพณฯ จูมมาลี ไซยะสอน ประธานประเทศแห่ง สปป.ลาว ในงานพระราชทานเลี้ยงอาหารค่ำ เมื่อวันที่ 12 พ.ค. 2552 ณ พระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร ว่า ลาว และไทย เป็นประเทศ บ้านใกล้ เรือนเคียง ที่มีประเพณี วัฒนธรรม และภาษาพูด คล้ายคลึงกัน พร้อมทั้งมีประวัติศาสตร์ ที่เกี่ยวพันกัน มาเนิ่นนาน

เรื่องที่สอง ควรระมัดระวังหัวข้อสนทนา การเริ่มสนทนา ด้วยเครื่องดินฟ้า อากาศ ฟุตบอลพรีเมียร์ลีก ละครทีวี หรือปรับทุกข์ เรื่องราคา น้ำมัน เป็นเรื่องทั่วไป ที่หาคนร่วมวงได้ ไม่มีปัญหา แต่บางหัวข้อ ที่หมิ่นเหม่ ต่อการกระทบกระเทือน ความรู้สึก ของผู้ฟัง ก็ควรหลีกเลี่ยง อย่างยิ่ง เช่น การนำความแตกต่างทางภาษา วิถีชีวิต ประเพณี และ วัฒนธรรม มาเปรียบเทียบ หรือ ล้อเลียน ในเชิงตลกขบขัน (มีหลายกรณีที่คนไทยได้รับข้อมูลที่ผิดพราดจากสื่อบันเทิง เกี่ยวกับคำศัพท์ ภาษาลาว หรือชื่อภาพยนต์)
และการแสดงความคิดเห็นแบบ ชาตินิยม ที่อาจนำไปสู่ การโตเถียง ในประเด็นละเอียดอ่อน เช่น ประวัติศาสตร์ การเมือง การปกครอง นอกจากนี้ ยังควรเลี่ยงการสนทนาเกี่ยวกับการเมืองภายในประเทศไทย และไม่ควร ซักถาม เกี่ยวกับประเทศไทย หรือสถาบัน ยกเว้น เป็นการแสดงความคิดเห็นโดยสมัครใจของชาวลาวก่อน

เรื่องที่สาม ควรเข้าใจว่า สปป.ลาว มีมาตรฐาน การดำเนินชีวิต วัฒนธรรม ประเพณีในแบบฉบับของชาวลาว การได้มาเยือน สปป.ลาว เป็นโอกาสที่ดีที่จะได้เรียนรู้ วิถีชืวิต ของท้องถิ่นของประเทศเพื่อนบ้าน การนำมาตรฐาน การดำเนินชิวิตในประเทศไทย มาเป็นข้อเปรียบเทียบ เรียกร้อง จำทำให้เจ้าบ้านไม่สบายใจ หรืออึดอัดใจได้

เรื่องที่สี่ ควรทราบและปฎิบัติ ตามกฎหมายและวัฒนธรรม ประเพณี อันดีงามของชาวลาว เช่น ควรแสดงความเคารพ บุคคลสำคัญ ของลาว ที่ชาวลาวเคารพ ยกย่อง อย่างเหมาะสม ควรแต่งกายให้เหมาะสมกับกาลเทศะ โดยเฉพาะเมื่อไปสถานที่ทางศาสนา และ สถานที่ราชการ เจ้าหน้าที่ของรัฐ ไม่ควรแต่งเครื่องแบบ และพกอาวุธ เข้ามาใน สปป.ลาว หากมิใช่เป็นการเยือนอย่างเป็นทางการ

นอกจากนี้ ควรทราบว่า ห้ามพักค้างคืนที่บ้านคนลาว โดยไม่แจ้งต่อนายบ้าน (ผู้ใหญ่บ้าน)ก่อน ** และการมีเพศสัมพันธ์กับคนลาว ที่ไม่ใช่คู่สมรสเป็นเรื่องผิดกฎหมาย หากละเมิดจะถูกกักตัว จนกว่าจะนำเงินมาจ่ายค่าปรับ ขั้นต่ำ 500 เหรียญ ดอลล่าร์สหรัฐ และถูกส่งกลับประเทศ ** จึงต้องระมัดระวัง และหลีกเลี่ยง หากมีการชักชวนให้ไปท่องเที่ยว และซื้อบริการที่ผิดกฎหมายและศีลธรรมอันดี

เรื่องที่ห้า กิจกรรมที่ห้ามทำ ได้แก่ ห้ามถ่ายรูปสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับความมั่นคง เช่น ค่ายทหาร สถานีเรดาร์ หากฝ่าฝืน จะถูกดำเนินคดี โดยมีโทษ ทั้งจำ ทั้งปรับ ซึ่งเคยปรากฏ เป็นกรณีมาหลายครั้งแล้ว และห้ามนักท่องเที่ยวลงไปเดินเล่นที่หาดทรายในแม่น้ำโขง หลังเวลา 17.00 น. หากใครฝ่าฝืน จะมีโทษ ปรับ